Hoe praat je met je kinderen over je scheiding – tips voor het brengen van het nieuws over de scheiding

Daarnaast lichten we kort toe welke elementen van belang zijn in het ruimere scheidingsproces wat betreft het spreken met kinderen over de scheiding.

Alvorens verder op dit thema in te gaan is het belangrijk om te vermelden dat het niet nodig is om het warm water opnieuw uit te vinden, en dit op twee vlakken:

-       U kan samen met uw (ex-)partner het scheidingsverhaal voorbereiden bij een bemiddelaar, gezinstherapeut, kinderpsycholoog, … Deze mensen hebben ervaring met (echt)scheiding en kinderen, en kunnen samen met u nadenken over wat uw kind(eren) nodig hebben.  Ga niet overhaast te werk, en stop vooral niet vooraleer u samen met uw partner een verhaal heeft gecreëerd waar u zich beiden goed bij voelt. Het moet een verhaal zijn waar jullie achter staan. Kinderen hebben voelsprieten en voelen perfect aan als het verhaal meer aansluit bij de ene of de andere ouder. Het heeft ook geen zin om een verhaal te vertellen dat op een later tijdstip wordt ontkracht door de andere ouder (bv. ‘ik weet dat we tegen jullie hebben verteld dat ik iemand anders heb leren kennen en dat dit de reden is voor de scheiding, maar eigenlijk ging het al lang niet goed tussen jullie moeder en mij’).

-       Er zijn tientallen kinderboeken voorhanden die het thema ‘echtscheiding’ behandelen. Kijk op

http://www.echtscheidingnijmegen.nl/communicatie/kinderboeken-2-tot-10-jaar.html voor kinderboeken gecategoriseerd per leeftijd, en op http://www.hetbesteuitelkaar.be/kinderen_literatuurlijst.php?type=K voor nog meer inspiratie. Vooral voor jongere kinderen kan een boekje ter verduidelijking helpend zijn om naar terug te grijpen. Zoek een boekje dat aansluit bij jullie eigen verhaal, of maak zeker voldoende tijd om aan het kind te verduidelijken waarom jullie dit boekje gaan lezen. Let goed op: een boek kan een hulpmiddel zijn, maar kan het scheidingsverhaal niet vervangen. Het is belangrijk dat alle kinderen, jong en oud, de boodschap krijgen dat er over de scheiding gesproken wordt en dat ze niet met hun gevoelens moeten blijven zitten. De boekjes kunnen ook een hulpmiddel zijn voor u als ouder om inspiratie op te doen om woorden te geven aan het scheidingsverhaal.

Tips voor het brengen van het nieuws over de scheiding

Sommige kinderen hebben de scheiding van hun ouders zien aankomen, voor anderen komt de scheidingsbeslissing als een verrassing. De beslissing van hun ouders om uit elkaar te gaan roept bij kinderen hoe dan ook veel vragen en onzekerheid op.

Hoe zal mijn leven er nu uitzien?

Waar ga ik wonen?

Zal ik mijn vrienden nog kunnen zien?

Ga ik nog naar dezelfde school?

Moet ik bij de nieuwe vriend van mijn mama gaan wonen?

Zal mijn papa mij dan nog graag zien?

Is het mijn schuld dat mijn ouders gaan scheiden?

Mag ik zelf kiezen bij wie ik ga wonen?

Op het moment van de scheidingsmelding ben je als ouder vaak zelf pas gestart met de verwerking van de boodschap of de beslissing. Dit brengt veel emoties met zich mee. Daarnaast moet je op dat moment ook de emoties en het gedrag van je kind opvangen en antwoorden geven op de vele vragen die kinderen stellen, of net niet stellen. Je wil hen en ook jezelf beschermen voor meer leed en kiest zorgvuldig uit wat je vertelt, en wat niet. Het is belangrijk dat je een evenwicht vindt tussen te weinig informatie en te veel informatie.

Marleen Heylen beschrijft in haar boek ‘Kinderen en Scheiding’ (1997) dat de grootste fout die ouders in het scheidingsgebeuren kunnen maken is hun kinderen meesleuren in een blinde stroom van onzekerheden, in het misverstand van ‘wat niet weet, niet deert’. Integendeel: kinderen verdragen beter de harde werkelijkheid, de dreiging die uitgaat van een conflictueuze situatie, dan dat ze belogen of onwetend gehouden worden. Kinderen hebben de behoefte om gezien, gehoord, aangesproken te worden door hun omgeving. Er zijn veel ouders die de fout maken om de scheidingsboodschap niet expliciet aan het kind te melden, zeker bij jonge kinderen. Dit is een misverstand. Voor kleine kinderen zijn er zoals hierboven geschetst heel wat hulpmiddelen ter beschikking. Vergeet niet dat kinderen voelsprieten hebben als het gaat over emotionele toestand van hun ouders. Als je hen niet inlicht, zullen ze hoe dan ook aanvoelen dat er iets niet pluis is.

Nog meer belangrijke elementen bij het spreken met kinderen over de scheiding:

-       Zorg ervoor dat je er als ouder klaar voor bent. Heb er voldoende aandacht voor dat de hevigste emoties bij jou al gepasseerd zijn. Je kind zal je nodig hebben en het is belangrijk dat je op dat moment emotioneel beschikbaar is.  Jij bent de vuurtoren in het leven van het kind. Jij staat er altijd, ook als het stormt. Het is jouw ouderlijke plicht om er nu voor je kind te zijn.

-       Wees duidelijk en to the point. Vanaf het moment dat je tegen kinderen zegt ‘mama en papa moeten iets vertellen’ weten ze dat er waarschijnlijk iets gaat volgen wat ze niet leuk vinden. Draai niet rond de pot. De melding hoeft geen uur te duren, het gesprek waarin er plaats wordt gegeven aan emoties daarentegen wel.

-       Kinderen kunnen soms het gevoel krijgen dat ze één van beide ouders zullen verliezen. Hen vertellen dat ze altijd twee ouders zullen blijven hebben, kan kinderen geruststellen. Ze hoeven dan niet te kiezen en te verliezen.

-       Hou er rekening mee dat ‘verdriet’ niet de enige emotie is die het kind kan tonen na de melding. Evengoed kan er sprake zijn van agressie, boosheid, ontkenning, afwijzing en gevoelens van verraad, …. Schiet niet in de verdediging bij de boze uitlatingen van je kind. Toon begrip voor de emoties, luister. Wees de vuurtoren. Jij hebt deze emoties ook gevoeld, nu is het aan je kind om het gebeurde een plek te geven.

-       Kinderen die kwaad zijn wanneer hun ouders uiteengaan, hebben daarvoor goede redenen. Ze hebben ook zelf niet om de scheiding gevraagd. Als kind sta je machteloos en moet je incasseren. Hier kan je als ouder niet meer doen dan erkennen dat het kind zich tekort gedaan voelt door deze beslissing. Het kan ook helpend zijn om aan het kind duidelijk te maken dat ze hierover niet kunnen beslissen, om te voorkomen dat kinderen zich schuldig blijven voelen en blijven hopen en investeren in hereniging.

-       Jullie als ouders zijn niet de enigen die met de kinderen over de scheiding spreken. De omgeving speelt hier, net als in het volledige scheidingsverhaal, een belangrijke rol. Een omgeving die het kind aanspreekt als het slachtoffer van de scheiding, en de ouders als schuldigen, bevordert het welbevinden van kinderen niet. Het ondersteunt kinderen meer als de omgeving hen aanspreekt op hun verlangen om rekening te houden met beide ouders, hen helpt om de bedoelingen van hun ouders te begrijpen en hen wijst op hun eigen invloed op de gang van zaken. Dat maakt kinderen weerbaar. In plaats van het kind te ontzien, is het beter het te helpen om inzicht te krijgen in wat er rondom hem gebeurt. Kinderen stimuleren om te denken over problemen en oplossingen geeft hen de kans om psychische en relationele vaardigheden te ontwikkelen. Het is daarom misschien voor jou als ouder belangrijk om met je netwerk in communicatie te treden over hoe jij wil dat ze naar de kinderen toe omgaan met de scheiding.

-       Het is oké als je merkt dat kinderen na de scheidingsmelding er niet met jullie als ouders over willen spreken, maar met vrienden of familie. Dit voelt voor kinderen minder bedreigend aan. Laat dit toe en moedig hen zelfs aan om dit te doen.

Bronvermelding:

-       Eén week mama, één week papa? Wat kinderen bij een scheiding echt nodig hebben. Wiewauters, C. & Van Eyken, M. (2014). Tielt: Lannoo.

-       Heylen, M. (1997). Kinderen en scheiding. Gids voor scheidende ouders en hun kinderen. Roularta Media Group, Roeselare.

-       Devroy, M. (2005). Hoe verdeel je een kind? Alles wat ouders moeten weten als ze apart gaan wonen. Globe.

Lise Meyssen